Co roku 6 stycznia w Kościele katolickim obchodzona jest uroczystość Objawienia Pańskiego, potocznie zwana dniem Trzech króli. Tego dnia czczone jest objawienie się Boga człowiekowi (teofania), obecność Boga w historii człowieka. To święto mówi, że człowiek zdolny jest do rozumowego poznania Boga. Jego symbolami jest historia opisana w Ewangelii według św. Mateusza, gdzie Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi, Chrzest Chrystusa w Jordanie oraz Cud przemienienia wody w wino w Kanie Galilejskiej.
A co Katechizm Kościoła Katolickiego mówi na temat Objawienia Bożego? O tym możemy przeczytać od punktu KKK 50 do 73.
BÓG WYCHODZI NAPRZECIW CZŁOWIEKOWI
50 Za pomocą rozumu naturalnego człowiek może w
sposób pewny poznać Boga na podstawie Jego dzieł. Istnieje
jednak inny porządek poznania, do którego człowiek nie może
dojść o własnych siłach; jest to porządek Objawienia
Bożego.
Na mocy swego całkowicie wolnego postanowienia Bóg
objawia się i udziela człowiekowi. Czyni to, objawiając swoją
tajemnicę, swój zamysł życzliwości, który odwiecznie
przygotował w Chrystusie dla dobra wszystkich ludzi. Objawia w
pełni swój zamysł, posyłając swego umiłowanego Syna,
naszego Pana Jezusa Chrystusa, i Ducha Świętego.
OBJAWIENIE BOŻE
I. Bóg objawia swój "zamysł życzliwości"
51 "Spodobało się Bogu w swej dobroci i
mądrości objawić samego siebie i ukazać tajemnicę swej woli, dzięki której
ludzie przez Chrystusa, Słowo, które stało się ciałem, mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym i stają się
współuczestnikami Bożej natury.
52 Bóg, który zamieszkuje "światłość
niedostępną" (1 Tm 6, 16), pragnie udzielać swojego
Boskiego życia ludziom stworzonym w sposób wolny przez Niego,
by w swoim jedynym Synu uczynić ich przybranymi synami.
Objawiając siebie samego, Bóg pragnie uzdolnić ludzi do
dawania Mu odpowiedzi, do poznawania Go i miłowania ponad to
wszystko, do czego byliby zdolni sami z siebie.
53 Boski zamysł Objawienia spełnia się
równocześnie "przez czyny i słowa wewnętrznie ze
sobą połączone oraz wyjaśniające się wzajemnie. Plan
ten jest związany ze szczególną "pedagogią Bożą".
Bóg stopniowo udziela się człowiekowi, przygotowuje go etapami
na przyjęcie nadprzyrodzonego Objawienia, którego przedmiotem
jest On sam, a które zmierza do punktu kulminacyjnego w Osobie i
posłaniu Słowa Wcielonego, Jezusa Chrystusa.
Święty Ireneusz z Lyonu wielokrotnie mówi o tej pedagogii Bożej, posługując się obrazem wzajemnego przyzwyczajania się do siebie Boga i człowieka: "Słowo Boże zamieszkało w człowieku i stało się Synem Człowieczym, by przyzwyczaić człowieka do objęcia Boga, a Boga do zamieszkiwania w człowieku, zgodnie z upodobaniem Ojca
Etapy Objawienia
Od początku Bóg pozwala się poznać
54 "Bóg, który przez Słowo wszystko stwarza i
zachowuje, daje ludziom w rzeczach stworzonych wieczne świadectwo o sobie.
Zamierzając zaś otworzyć drogę zbawienia wiecznego, objawił ponadto siebie
samego pierwszym rodzicom na początku. Wezwał ich do wewnętrznej komunii z
sobą, przyoblekając ich blaskiem łaski i sprawiedliwości.
55 Objawienie to nie zostało przerwane przez grzech
naszych pierwszych rodziców. Rzeczywiście, Bóg "po ich
upadku wzbudził w nich nadzieję zbawienia przez obietnicę
odkupienia; i bez przerwy troszczył się o rodzaj ludzki, by
wszystkim, którzy przez wytrwanie w dobrym szukają zbawienia,
dać żywot wieczny.
A gdy człowiek przez nieposłuszeństwo utracił Twoją przyjaźń, nie pozostawiłeś go pod władzą śmierci... Wielokrotnie zawierałeś przymierze z ludźmi
Przymierze z Noem
56 Gdy przez grzech została rozbita jedność rodzaju
ludzkiego, Bóg dąży najpierw do ocalenia ludzkości, ratując
jej poszczególne części. Przymierze z Noem po potopie wyraża
zasadę ekonomii Bożej wobec "narodów", czyli ludzi
zgromadzonych "według swych krajów i swego języka,
według szczepów i według narodów" (Rdz 10, 5).
57 Ten zarazem kosmiczny,
społeczny i religijny porządek wielości narodów,
ma na celu ograniczenie
pychy
upadłej ludzkości, która - jednomyślna w swej
przewrotności - o własnych siłach chciała dojść do swojej jedności,
budując wieżę Babel
. Jednak z powodu grzechu politeizm
oraz bałwochwalstwo narodu i jego przywódcy nieustannie
zagrażają pogańską przewrotnością tej tymczasowej ekonomii.
58 Przymierze z Noem pozostaje w mocy, dopóki trwa
czas narodów
, aż do powszechnego głoszenia Ewangelii. Biblia
sławi niektóre wielkie postacie należące do
"narodów": "sprawiedliwego Abla",
króla i kapłana Melchizedeka
, będącego figurą Chrystusa , oraz sprawiedliwych "Noego, Daniela i Hioba" (Ez 14, 14). Pismo
święte pokazuje w ten sposób, jakie wyżyny świętości mogą
osiągnąć ci, którzy żyją według przymierza zawartego z Noem w
oczekiwaniu, aby Chrystus "rozproszone dzieci Boże
zgromadził w jedno" (J 11, 52).
Bóg wybiera Abrahama
59 Aby zgromadzić w jedno rozproszoną ludzkość,
Bóg wybiera Abrama, wzywając go do wyjścia "z ziemi
rodzinnej i z domu... ojca" (Rdz 12, 1), aby uczynić go
Abrahamem, to znaczy "ojcem mnóstwa narodów" (Rdz
17, 5): "W tobie będą błogosławione wszystkie narody
ziemi" (Rdz 12, 3 LXX).
60 Lud pochodzący od Abrahama będzie powiernikiem
obietnicy danej patriarchom, ludem wybranym, wezwanym, by
pewnego dnia przygotować zgromadzenie wszystkich dzieci Bożych
w jedności Kościoła. Ten lud będzie korzeniem, na którym
zostaną zaszczepieni poganie stający się wierzącymi.
61 Patriarchowie i prorocy oraz inne postacie Starego
Testamentu byli i zawsze będą czczeni jako święci we
wszystkich tradycjach liturgicznych Kościoła.
Bóg formuje Izrael jako swój lud
62 Po patriarchach Bóg ukształtował Izrael jako swój
lud, ocalając go z niewoli egipskiej. Zawiera z nim przymierze na Synaju i przez
Mojżesza dał mu swoje Prawo, by
uznał Go i służył Mu jako jedynemu prawdziwemu i żywemu
Bogu, opatrznościowemu Ojcu i sprawiedliwemu Sędziemu, oraz by
oczekiwał obiecanego Zbawiciela.
63 Izrael jest kapłańskim Ludem Bożym,
na którym "imię Pana zostało wezwane" (Pwt 28,10). Jest to lud tych,
"do których przodków Pan Bóg przemawiał, lud
"starszych braci" w wierze Abrahama.
64 Przez proroków Bóg
formuje swój lud w nadziei zbawienia, w oczekiwaniu nowego i
wiecznego Przymierza przeznaczonego dla wszystkich ludzi,
Przymierza, które będzie wypisane w sercach. Prorocy głoszą
radykalne odkupienie Ludu Bożego, oczyszczenie ze wszystkich
jego niewierności, zbawienie, które obejmie wszystkie narody. O tej nadziei będą świadczyć przede wszystkim
ubodzy i pokorni Pana. Żywą nadzieję zbawienia Izraela
zachowały święte kobiety: Sara, Rebeka, Rachela, Miriam,
Debora, Anna, Judyta i Estera. Najdoskonalszym
obrazem tej nadziei jest Maryja.
Chrystus Jezus - "Pośrednik i
Pełnia całego Objawienia"
Bóg powiedział wszystko w swoim Słowie
65 "Wielokrotnie i na
różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez
proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez
Syna" (Hbr 1, 1-2). Chrystus, Syn Boży, który stał się
człowiekiem, jest jedynym, doskonałym i ostatecznym Słowem
Ojca. W Nim powiedział On wszystko i nie będzie już innego
słowa oprócz Niego. Obok wielu innych doskonale to wyraża św.
Jan od Krzyża, komentując Hbr 1, 1-2:
Od kiedy Bóg dał nam swego Syna, który jest Jego jedynym Słowem, nie ma innych słów do dania nam. Przez to jedno Słowo powiedział nam wszystko naraz i nie ma już nic więcej do powiedzenia (...) To bowiem, o czym częściowo mówił dawniej przez proroków, wypowiedział już całkowicie w Nim dając nam Go całego, to jest swojego Syna. Jeśli więc dzisiaj ktoś chciałby Go jeszcze o coś pytać lub prosić o jakąś wizję lub objawienie, nie tylko postępowałby nieroztropnie, lecz także obrażałby Boga, nie mając oczu utkwionych jedynie w Chrystusa bądź szukając poza Nim innej rzeczy albo nowości.
Nie będzie innego objawienia
66 "Chrześcijańska ekonomia zbawienia, jako nowe i
ostateczne przymierze, nigdy nie przeminie i nie należy już więcej oczekiwać żadnego
publicznego objawienia przed
chwalebnym ukazaniem się Pana naszego, Jezusa Chrystusa".
Chociaż jednak Objawienie zostało już zakończone, to nie jest
jeszcze całkowicie wyjaśnione; zadaniem wiary
chrześcijańskiej w ciągu wieków będzie stopniowe wnikanie w
jego znaczenie.
67 W historii zdarzały się tak zwane objawienia prywatne; niektóre z nich zostały uznane przez autorytet Kościoła. Nie należą one jednak do depozytu wiary. Ich rolą nie jest "ulepszanie" czy "uzupełnianie" ostatecznego Objawienia Chrystusa, lecz pomoc w pełniejszym przeżywaniu go w jakiejś epoce historycznej. Zmysł wiary wiernych, kierowany przez Urząd Nauczycielski Kościoła, umie rozróżniać i przyjmować to, co w tych objawieniach stanowi autentyczne wezwanie Chrystusa lub świętych skierowane do Kościoła.
Wiara chrześcijańska nie może przyjąć "objawień" zmierzających do przekroczenia czy poprawienia Objawienia, którego Chrystus jest wypełnieniem. Chodzi w tym wypadku o pewne religie niechrześcijańskie, a także o pewne ostatnio powstałe sekty, które opierają się na takich "objawieniach".
68 Bóg z miłości objawił się i udzielił
człowiekowi. Przynosi w ten sposób ostateczną i przeobfitą
odpowiedź na pytania, jakie stawia sobie człowiek o sens i cel
swego życia.
69 Bóg objawił się
człowiekowi, odsłaniając przed nim stopniowo swoją tajemnicę
przez czyny i przez słowa.
70 Poza świadectwem, jakie Bóg daje o sobie w
rzeczach stworzonych, objawił On siebie samego naszym pierwszym
rodzicom. Mówił do nich, a po upadku obiecał im zbawieni
i ofiarował swoje przymierze.
71 Bóg zawarł wieczne przymierze z Noem i
wszystkimi istotami żyjącymi
. Będzie ono trwało, dopóki trwa świat.
72 Bóg wybrał Abrahama i zawarł przymierze z nim
i jego potomstwem. Uformował z niego swój lud, któremu przez
Mojżesza objawił swoje Prawo. Przez proroków przygotowywał
ten lud na przyjęcie zbawienia przeznaczonego dla całego rodzaju ludzkiego.
73 Bóg objawił się w pełni, posyłając swego
Syna, w którym ustanowił wieczne Przymierze. Jest On
ostatecznym Słowem Ojca; nie będzie już po Nim innego
objawienia.
Salvator Mundi, Palma il Vecchio, 1520 |