Dominikanie, Zakon Kaznodziejski (łac. Ordo Praedicatorum – OP) - katolicki zakon męski założony w 1216 przez św. Dominika Guzmána.
Zakon Kaznodziejski dał Kościołowi 5 papieży, 68 kardynałów, 8 patriarchów, 169 arcybiskupów i 879 biskupów.
Początki zakonu dominikanów wiążą się z langwedocką misją nawrócenia katarów. Do legatów i misjonarzy cysterskich przyłączyli się w 1206 dwaj kapłani z Kastylii: biskup Osmy Diego z Acebes i podprzeor jego kapituły św. Dominik Guzman. Przychylnie przyjęci przez papieża w Rzymie, spotkali się z jego legatami i uzyskali od nich poparcie dla akcji nawracania katarów. Obrana przez nich metoda różniła się od cysterskiej programowym eksponowaniem ubóstwa misjonarzy, którzy żebrząc uprawiali wędrowne kaznodziejstwo na wzór apostolski. Obok apostolskich wędrówek od domu do domu nowi misjonarze, mający odpowiednie przygotowanie teologiczne i oratorskie, organizowali uczone dysputy z katarami i waldensami (np. na zamku w Pamiers w 1207), starając się przy pomocy argumentów wykazać fałsz ich nauki. Papież Innocenty III w pełni zaakceptował ich metody. Do św. Dominika przyłączali się kandydaci na kaznodziejów. Rozszerzał się zakres działalności: nie ograniczali się już do nawracania katarów, ale podjęli ewangelizację wśród miejscowej ludności. Powierzenie zadań kaznodziejskich przez biskupa Tuluzy nadało grupie charakter instytucjonalny i powiększyło jej wiarygodność. Powstała silna, dynamiczna wspólnota, która znacznie szybciej niż „ubodzy z Asyżu" została przekształcona w oficjalny zakon. Wstępną aprobatę papieską otrzymali podczas czwartego soboru laterańskiego, w którym św. Dominik uczestniczył osobiście. 22 grudnia 1216 papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą nowy zakon w Kościele. Dominik przy ustalaniu zasad funkcjonowania nowego zgromadzenia wykorzystał regułę św. Augustyna, omijając przepis soboru laterańskiego, zakazujący tworzenia nowych zakonów. Mimo iż przyjęli regułę kanoniczą, bracia wyrzekli się wszelkich form własności i stali się zakonem żebrzącym. Żebrzący charakter klasztorów kształtował się stopniowo, przesądziło o nim dopiero postanowienie pierwszej kapituły generalnej w 1220.
Zakon powstał w celu przeciwdziałania ruchowi albigensów. W późniejszym okresie dominikanie często sprawowali urzędy inkwizytorów.
Bracia Kaznodzieje za główne swoje zadanie uważają głoszenie Ewangelii "wszędzie, wszystkim i na wszystkie sposoby"[4]. Charakterystycznym rysem dominikanów jest pewien intelektualizm, wyrażający się w dogłębnym studium. Poznawanie Boga jest u dominikanów nierozłącznie związane z kontemplacją czyli osobistym spotkaniem, osobistą relacją z Bogiem. Na tej relacji opierają swoje nauczanie, zgodnie z zasadą contemplata aliis tradere (dzielić się owocami kontemplacji z innymi).
Podobnie jak u minorytów (franciszkanów) podstawą służenia Bogu było i jest ubóstwo. Ubóstwo dominikańskie jest wyraźnie związane z apostolskimi celami zakonu. Konstytucja zakonu mówi, że jeśli zakonnicy pragną naśladować Apostołów, muszą żyć podobnie jak oni. Każdy z braci przed złożeniem profesji pozbywał się tego, co posiadał i tego, co mógłby otrzymać z dziedzictwa lub darowizny; od tego momentu wszystko, co miał, należało do całego zakonu. Celem ubóstwa było naśladowanie Chrystusa, który także nic nie posiadał. Sądzono, iż pozbycie się wszelkich dóbr materialnych pozwoli lepiej słyszeć głos Pana.
Najbardziej znanymi dominikanami byli: bł. Jordan z Saksonii – następca św. Dominika (zm. 1237), św. Jacek Odrowąż (zm. 1257), który sprowadził dominikanów do Polski i założył ich klasztory w Krakowie, Wrocławiu, Kamieniu Pomorskim, Gdańsku, Płocku, Elblągu i Sandomierzu, św. Albert Wielki (zm. 1280), Johannes Eckhart (zm. 1327) i św. Tomasz z Akwinu (zm. 1274) – najwięksi teologowie średniowiecza, św. Katarzyna ze Sieny (zm. 1380) znana ze swojej działalności społecznej, św. Róża z Limy (zm. 1617), patronka Ameryki, bł. Piotr Jerzy Frassati (zm. 1925), patron młodzieży, studentów i Akcji Katolickiej, bł. Fra Angelico (zm. 1455) – malarz włoski oraz Tomás de Torquemada – Wielki Inkwizytor Hiszpanii (zm. 1498), Girolamo Savonarola (zm. 1498) - faktycznie rządzący Florencją, adwersarz papieża Aleksandra VI, Giordano Bruno – filozof (oskarżony o herezję wystąpił z zakonu, w 1600 roku spalony na stosie), oraz Heinrich Kramer, autor Malleus Maleficarum (Młota na czarownice), który stał się znany jako podręcznik łowców czarownic od XV do XVII wieku.
Czterech dominikanów zasiadało na Stolicy Piotrowej – Innocenty V, Benedykt XI, św. Pius V i Benedykt XIII.
W gronie kardynałów jest obecnie trzech dominikanów: Georges Cottier OP, arcybiskup metropolita Pragi oraz prymas Czech Dominik Duka OP i arcybiskup Wiednia Christoph Schönborn OP (po śmierci Jana Pawła II był przez niektórych watykanistów i publicystów wymieniany jako jeden z głównych kandydatów do objęcia godności papieża).
Obok św. Jacka najbardziej znaczącym polskim dominikaninem był bł. Czesław Odrowąż, założyciel klasztorów dominikanów w Pradze i we Wrocławiu. W okresie międzywojennym w Polsce znany był o. Jacek Woroniecki OP, autor m.in. "Katolickiej Etyki Wychowawczej" i "Pełni modlitwy". Wśród biblistów i archeologów znany był o. Atanazy Urban Fic. Bł. o. Michał Czartoryski OP, który zginął śmiercią męczeńską w Powstaniu Warszawskim; Wybitną postacią był również o. Józef Maria Bocheński OP, filozof i krytyk komunizmu, o. Feliks Bednarski profesor KUL. W okresie PRL znanym dominikaninem był o. Honoriusz Kowalczyk, poznański duszpasterz akademicki, który zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w czasie stanu wojennego. W latach 1970-83 rektorem KUL-u był o. Mieczysław Albert Krąpiec OP, profesor filozofii, tomista, współtwórca tzw. lubelskiej szkoły filozoficznej. 11 marca 2010 w Krakowie zmarł o. Joachim Badeni OP, ceniony duszpasterz środowisk akademickich.
Aktualnie wśród najbardziej znanych dominikanów w Polsce są o. Jacek Salij OP (teolog), o. Tomasz Pawłowski OP (założyciel jednego z najbardziej znanych duszpasterstw akademickich w Polsce: "Beczki"), o. Ludwik Wiśniewski, o. Jan Góra OP (spiritus movens spotkań młodzieży na Lednicy), o. Jan Andrzej Kłoczowski OP (filozof i teolog, od 1990 roku regens Polskiej Prowincji Dominikanów), o. Jarosław Kupczak OP (Profesor UPJPII, kierownik katedry antropologii teologicznej oraz dyrektor Ośrodka Badań nad Myślą Jana Pawła II Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie), o. Konrad Hejmo OP (były duszpasterz polskich pielgrzymów w Rzymie) oraz o. Maciej Zięba OP, filozof, twórca Instytutu Tertio Millennio, o. Andrzej Bujnowski OP, współzałożyciel zespołu Deus Meus, Tomasz Dostatni OP, prezes Fundacji Ponad granicami im. św. Jacka Odrowąża.
Aktualnym prowincjałem dominikanów w Polsce jest ojciec Paweł Kozacki OP.
źródło: wikipedia.pl
